Wstęp
Gorączka (łac. febris) to stan podwyższonej temperatury ciała, który najczęściej jest reakcją organizmu na infekcję lub inne procesy zapalne. Gorączka jest jednym z mechanizmów obronnych układu odpornościowego, pomagającym zwalczać bakterie, wirusy i inne patogeny. Chociaż w większości przypadków jest objawem przejściowym i nieszkodliwym, może być sygnałem poważniejszego schorzenia, jeśli trwa długo lub osiąga bardzo wysokie wartości.
Co to jest gorączka?
Kiedy temperatura ciała uznawana jest za gorączkę?
Prawidłowa temperatura ciała człowieka wynosi średnio 36,6°C, chociaż może się różnić w zależności od pory dnia, aktywności fizycznej czy cyklu menstruacyjnego. Za gorączkę uważa się:
- Stan podgorączkowy: Temperatura od 37,1°C do 38,0°C.
- Gorączkę umiarkowaną: Temperatura od 38,1°C do 39,0°C.
- Gorączkę wysoką: Temperatura powyżej 39,0°C.
- Hiperpyreksję: Skrajnie wysoką temperaturę powyżej 41,0°C, która wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Objawy
Jakie są objawy towarzyszące gorączce?
Gorączka może występować z różnymi objawami, w zależności od przyczyny. Najczęstsze to:
- Uczucie gorąca i zimna (dreszcze).
- Pocenie się.
- Bóle mięśni i stawów.
- Ból głowy.
- Utrata apetytu.
- Zmęczenie i osłabienie.
- Przyspieszone bicie serca (tachykardia).
- Uczucie suchości w ustach z powodu odwodnienia.
- Dezorientacja lub senność (w przypadku bardzo wysokiej gorączki).
Przyczyny
Co powoduje gorączkę?
Gorączka jest zwykle reakcją organizmu na różne bodźce, najczęściej związane z infekcjami. Może być spowodowana przez:
Infekcje bakteryjne: Takie jak zapalenie płuc, angina, zapalenie ucha środkowego.
Infekcje wirusowe: Grypa, przeziębienie, COVID-19, ospa wietrzna.
Infekcje pasożytnicze: Malaria, toksoplazmoza.
Procesy zapalne: Choroby autoimmunologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.
Reakcje na leki: Gorączka polekowa jako reakcja na niektóre substancje chemiczne.
Nowotwory: Gorączka może być objawem niektórych nowotworów, np. białaczki.
Udar cieplny: Wynikający z przegrzania organizmu.
Szczepienia: Niewielka gorączka po szczepieniu jest częstą reakcją organizmu.
Diagnostyka
Jak rozpoznaje się gorączkę?
Rozpoznanie gorączki opiera się na pomiarze temperatury ciała. Stosuje się różne metody pomiaru:
- Pomiar w jamie ustnej.
- Pomiar w odbycie (najdokładniejszy).
- Pomiar pod pachą.
- Pomiar na czole za pomocą termometru elektronicznego.
W przypadku utrzymującej się gorączki lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:
- Morfologia krwi.
- Posiewy krwi, moczu lub płynu mózgowo-rdzeniowego.
- RTG klatki piersiowej lub inne badania obrazowe.
- Testy na obecność wirusów i bakterii.
Leczenie
Jak leczyć gorączkę?
Leczenie gorączki zależy od jej przyczyny i nasilenia. W większości przypadków umiarkowana gorączka nie wymaga interwencji, ponieważ pomaga organizmowi w walce z infekcją. Główne metody leczenia obejmują:
Leczenie farmakologiczne:
- Paracetamol: Skuteczny w obniżaniu temperatury i łagodzeniu bólu.
- Ibuprofen: Działa przeciwgorączkowo i przeciwzapalnie.
- Antybiotyki: Stosowane w przypadku infekcji bakteryjnych.
- Leki przeciwwirusowe: W przypadku niektórych infekcji wirusowych, np. grypy.
Leczenie domowe:
- Nawadnianie: Picie dużej ilości wody, herbat ziołowych lub roztworów elektrolitowych.
- Odpoczynek: Ograniczenie aktywności fizycznej i regeneracja organizmu.
- Schładzanie ciała: Chłodne okłady na czoło, kąpiele w letniej wodzie.
- Lekka dieta: Spożywanie łatwostrawnych posiłków.
Zapobieganie
Jak zapobiegać gorączce?
Zapobieganie gorączce polega na minimalizowaniu ryzyka infekcji oraz dbaniu o ogólny stan zdrowia. Oto kilka wskazówek:
- Myj ręce regularnie, szczególnie przed jedzeniem.
- Unikaj kontaktu z osobami chorymi.
- Dbaj o zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.
- Zaszczep się przeciwko chorobom zakaźnym, takim jak grypa.
- Unikaj przegrzania i odpowiednio nawadniaj organizm w upalne dni.
Podsumowanie
Gorączka jest naturalną reakcją organizmu na infekcje i stany zapalne. W większości przypadków ustępuje samoistnie po kilku dniach. Jednak utrzymująca się lub bardzo wysoka gorączka wymaga konsultacji lekarskiej, aby zidentyfikować przyczynę i zastosować odpowiednie leczenie. Regularne dbanie o zdrowie i higienę to najlepszy sposób na zapobieganie gorączce.